Zaterdag was er een demonstratie tegen racisme en fascisme in Amsterdam. Duizenden
lopen van de Dam naar het Museumplein om hun zorgen kenbaar te maken over de (geo-
)politieke situatie waarin “de democratische rechtsstaat, fundamentele vrijheden en
mensenrechten worden bedreigd (door het kabinet)”.
We leven in onzekere tijden en verkiezingsuitslagen in veel Europese landen en die van de
Verenigde Staten van Amerika (niet ‘Amerika’; dat is een continent dat zich uitstrekt van
Canada tot Argentinië) laten zien dat velen houvast zoeken in een dubbele beweging:
terugtrekken in het hok (eigenbelang eerst, grenzen dicht) en het zich scharen achter een
leider met ‘krachtige’ uitspraken (die de problemen wel even zal oplossen).
En inderdaad hebben we allen houvast nodig. Houvast vinden we in datgene wat waar en
juist voor ons is. Traditioneel werd dit bepaald door de leef- en geloofsgemeenschappen
waarin we opgroeiden en ons vaak lang bleven bewegen. We internaliseerden de waarden
van tradities en rituelen waarin we onze levens (binnen bepaalde grenzen) konden
vormgeven.
De vroegmoderne tijd met de reformatie, verlichting en wetenschappelijke revolutie
maakten het individu belangrijker en leidden, in moderne tijd, via o.a. Nietzsche, Marx en
Freud tot meer rationaliteit en individuele vrijheid.
Dat deze hen prijs zouden hebben, zag Nietzsche als een van de eersten. Zijn bekende
uitspraak ‘God is dood’ was geen goed-nieuwsbericht, het was een waarschuwing dat we de
consequenties van deze ‘doodverklaring’ nog niet konden overzien.
Inmiddels is duidelijk dat wie zijn baken loslaat de oriëntatie kwijt raakt. En dat geldt zowel
voor het individu, als ook voor de samenleving.
In onze geïndividualiseerde samenleving, waarin eenieder zelf verantwoordelijk is voor het
eigen levensgeluk blijken we regelmatig de weg kwijt de zijn. Dat vertaalt zich niet alleen in
lange wachtrijen bij de geestelijke gezondheidszorg maar dus ook in toenemende polarisatie
van de samenleving en een verrechtsing van de politieke uitslagen.
Het medicijn dat hier moet helpen wordt in toenemende mate gezocht in het vergroten van
de weerbaarheid van het individu. Grotere weerbaarheid zou weerstand bieden tegen de
verleiding van eigenbelang (eigen land eerst) en ‘sterke’ leiders.
Maar is dat niet het paard achter de wagen spannen? Blijven we dan niet steken in
diagnosebestrijding?
Als existentieel coach en logotherapeut richt ik me op de bewustwording van de eigen
waarden. Het ontdekken van je eigen kompas en baken zodat mijn cliënten niet alleen de
stormen van de tijd kunnen trotseren, maar vanuit hun eigen authentieke waarheid kunnen
handelen en daarmee toegerust zijn voor (de verleidingen van) onze moderne samenleving.